|
JUSUF
G�RVALLA
D R A M A
P R O C E S I
|
___________________________________________________________________________
PERSONAZHET:
SAMI
BREGU
NAIM
BALA (Sabri Novosella)
TOM�
NDREU
GJYQTARI
PROKURORI
VELI
NEZA
E
BURGOSURA
ROJA
HETUESI
I
HESTUESI
II
IMITATORI
N�NA
PREJ PUBLIKU
Z�RI
NGA TELEFONI
Polic�,
burra, gra (prind�r), n� gjykatore. Ngjarja ndodh n� Prishtin�
|
___________________________________________________________________________
PAMJA E PAR�
NAIMI
(N� shirit t�
magnetofonit) "Kjo q� rrug�n time, prej nj� njeriu t� thjesht� e t�
p�rvuajtur, po e lidhni me rrug�n e ndershme t� patriotit ton� t� madh, m�
b�n� nder. Por, e v�rteta �sht� se kurr� nuk kam plakur asnj� or� me t�.
HETUESI I
(N� shirit t�
magnetofonit) Natyrisht ju kan� mjaftuar nga disa minuta. E dim� si kan�
shkuar takimet tuaja: "shpejt, shkurt, konciz!"
NAIMI
(N� shirit... ) Un�
them se nuk kam pasur kurrfar� takimesh me t�, as me njeri tjet�r nga ata
q� k�rkoni ju!
HETUESI II
(Hyn bashk� me
imitatorin)
S'b�n� t�
mashtrohemi me k�to imitime t� shkrimit t� tyre nga grafologu yn�.
�'shkarravitje!
IMITATORI
Ata jan� t� regjur
dhe do t'i bien n� fije.
HETUESI I
Pun� e madhe. Kush
�an kok�n p�r ata, n�se e pranon materialin prokurori!
HETUESI II
S'e pranon. Mund t�
na dalin telashe m� von� n� gjyq. Ai rrobaqep�si ka nj� kok� q� s'b�het,
kushedi se �do t� b�j� n� gjykim. Mund t� nxitet publiku.
IMITATORI
M� duket se publik
nuk do t� ket�. Por edhe nj� imitim si ky nuk na shpie gj�kundi.
HETUESI I
Po at�her�, e ta
d�rgojm� te grafologu n� Beograd!
HETUESI II
Jemi p�r ngut. T�
provojm� nj�her� me imitimin e z�rit nga magnetofoni. �sht� material m� bind�s
p�r publikun dhe demoralizues p�r t� burgosurit!
HETUESI I
Ta provojm�, ta
provojm�...
HETUESI II
Un� shkova. Kan�
sjell� t� arrestuar t� rinj.
IMITATORI
Pse s'thua pun� t�
re, na doli shpirti dit� e nat�!
HETUESI I
Ndasht�, k�shtu do
t� k�pusim n� rr�nj� kopuk�t!
HETUESI II
Ka mund�si t�
gabojm�. N� kriz�n e sotme, mund t'u b�jm� edhe sh�rbim rebel�ve.
HETUESI I
Si po mendon?
HETUESI II
Mund t� ket� di�ka
t� v�rtet� n� at� mendimin e tyre.
HETUESI I
P�r �far� mendimi e
ke fjal�n?
HETUESI II
"Nj� nga
shenjat m� t� mira p�r suksesin e luft�s son� dhe p�r afrimin e fitores,
jan� burgjet e mbushura p�rplot revolucionar� e patriot�", thuhet
k�shtu n� ato shkresurinat e tyre?
HETUESI I
Vet�m le t� mendojn�
k�shtu. Me r�nd�si �sht� q� k�rba�i yn� kurr� s'ka ngr�n� kaq mish
rebel�sh. Dhe kur ka qen� m� i qet� se tash populli?
IMITATORI
Pas �do qet�siaka
rrezik p�r shtr�ngat�.
HETUESI II
Mua kjo nuk m�
p�lqen fort. Kam frik� mos bluhet n� heshtje ndonj� gj� ndaj k�tyre
kok�shtret�ve?
HETUESI I
M� n� fund, p�r k�to
le t� �ajn� kok�n atje lart nga na kan� urdh�ruar (kah imitatori). At�her�
pra na mbetet t'ia imitojm� z�rin k�tij... Urdh�rin e kemi q� t� sigurojm�
patjet�r s� paku nj� deklarat� t� vyeshme prej tyre...
IMITATORI
P�rpiqemi.
(del Hetuesi II)
NAIMI
(N� shirit)
"Un� nuk them se nuk kam pasur kurrfar� takimesh me t� dhe as q� njoh
njeri tjet�r nga ata q� k�rkoni ju! Mund t� m� mbytni po desh�t, por, ja ku
jua them sheshit: edhe po t� kisha ndenjur me t� un� kurr�..."
HETUESI II
(N� shirit) Do t�
flas�sh, bir i bushtr�s!
HETUESI I
Ti po e di �'r�nd�si
ka p�r ne nj� deklarat�. E ke p�r detyr� t� b�sh �mos. (del Hetuesi I)
IMITATORI
(In�izohet n�
shirit) Nj� koh� jemi takuar n� sht�pin� e Sami Bregut. Pastaj kur na u duk
se sht�pia po p�rgjohej, takoheshim n� natyr�...
(Perdja)
* *
*
PAMJA E DYT�
(N�
gjyq)
PROKURORI
... N� nj� koh� t�
konsolidimit t� madh t� forcave tona socialiste, ATA jan� bashkuar p�r
agjitacion e propagand� armiq�sore kund�r integritetit t� vendit ton�, me
q�llim q� t� p�rmbysin t� mb�rrimet e vet�qeverisjes socialiste dhe t�
popullit ton� punonj�s... Prandaj n� cil�sin� e prokurorit publik t� Qarkut
t� Prishtin�s, nga ky gjyq i ndersh�m k�rkoj d�nimin e merituar p�r t�
akuzuarit: Sami Bregu, i lindur n� Ferizaj m� 1939, profesor n� Fakultetin
Filozofik n� Prishtin�, Naim Bala, rrobaqep�s nga Prishtina, Tom� Ndreu,
bujk nga fshati Bishtazhin, para arrestimit me pun� t� p�rkohshme n� bot�n
e jashtme.
GJYQTARI
Si� e kemi par� nga
materialet e shqyrtuara n� seancat e dritashme, ne kemi p�rpara nj� grup
njer�zish q� jan� deklaruar n� m�nyr� t� rrezikshme kund�r sistemit dhe
realitetit ton� t� vet�qeverisjes socialiste dhe kund�r integritetit
territorial t� Jugosllavis�. ATA, ndon�se u p�rkasin strukturave t�
ndryshme shoq�rore, p�rfaq�sojn� mendime t� af�rta, gati identike. Kjo do
t� thot� se t� akuzuarit, pa p�rjashtim, jan� zhytur thell� n� rrug�n e
tyre armiq�sore. Ne b�m� p�rpjekje t� m�dha q� ATA t� ndjekin rrug�n si i
ka hije rregulli i k�tij gjyqi. Ashtu do t� kish pasur mund�si t� gjejm�
edhe ndonj� rrethan� leht�suese p�r ta. Por p�rpjekjet tona shkuan huq.
Megjithat�, t� vet�dijsh�m se n� mesin e tyre ka njer�z q� kan� r�n�
viktim� e veprimtaris� s� disa personave q� jan� p�rgjigjur edhe m� her�t
p�r vepra armiq�sore kund�r popullit dhe shtetit, ne do t'ua japim t�
akuzuarve edhe nj� shans. Le t� kujdesen, nga ky �ast, p�r pozit�n e
tyre...
Si thoni ju i akuzuari, Sami Bregu, a
�sht� detyr� e intelektualit dhe e njeriut t� ndersh�m t'i sh�rbej atdheut
apo t� luftoj� p�r shembjen e tij?
SAMIU
T'i sh�rbej atdheut,
me p�rpjekje mbinjer�zore dhe pa u lodhur kurr�.
GJYQTARI
M� vjen mir� q� po e
d�gjoj nga goja juaj! Si b�n� at�her� q� ju, me gjith� k�t� mendim t�
drejt�, ju vet� keni vepruar p�r shembjen e atdheut ton�, madje keni shtyr�
edhe njer�z t� tjer� n� rrug�n tuaj t� gabuar e t� rrezishme?
SAMIU
K�ta shok� k�tu, un�
as nuk i njoh, n� qoft� se kan� punuar si un�, nuk �sht� faji im. Kurr� nuk
mund t� jemi t� sigurt kush do t� b�hej me ne dhe kush do t� na p�rbuz�. Varet
nga morali dhe drejt�sia e njeriut e sidomos nga kushtet e p�rgjithshme
jet�sore...
GJYQTARI
Nuk di sa e leht�son
kjo pozit�n tuaj edhe sikur t� besonim se nuk keni kontaktuar me ta,
autoriteti juaj prej intelektuali t� njohur dhe puna juaj rr�nuese kund�r
atdheut i ka shtyr� ata, drejtp�rdrejt apo t�rthorazi, t� vihen n� sh�rbim
t� armikut t� brendsh�m e t� jasht�m.
SAMIU
Nuk di k� quani ju
atdhe? Sa p�r Atdheun tim, n� qoft� se k�ta v�llez�r kan� punuar ashtu si�
i ngarrkon aktakuza, at�her� e �moj lart� pun�n e tyre dhe besoj se atdheu
do t'i shp�rblej herdokur!
PROKURORI
Ne nj� ardhe kemi -
Republik�s Socialiste Federative t� Jugosllavis�. Dhe kush �ohet kund�r saj
ka b�r� tradhti t� r�nd�.
NAIMI
Atdheun tuaj mbajeni
p�r vete... Dihet cili �sht� Atdheu i vasalit!
GJYQTARI
Qet�si!
SAMIU
�uditem, q� kur ju
k�shtu prokuror?!
PROKURORI
Si - q� kur!
SAMIU
Ka disa shok� t�
cil�ve nganj�her�, u p�lqen t'i kujtojn� dit�t e matur�s n� gjimnaz. Ata
s'ia q�llojn� dot, �'doli k�shtu q� ju shtyri t� merrni p�rsip�r nj� detyr�
si kjo dhe t'i shkelni t� gjitha bindjet dhe pik�pamjet tuaja t�
p�rparshme!
NAIMI
�'na shtyri? Nj�
sorr� me shum� emra: oportunist, renegat, tradhtar!...
PROKURORI
Mbylle goj�n! A
lejohet k�shtu, shoku gjyqtar, t� fyhet kaq r�nd� njeriu n� cil�sin� time
dhe i t�r� gjyqi?!
SAMIU
More, fshehu ti n�
da� prapa zanatit t�nd, n� da� prapa k�tij gjyqi t� okupatorit, tradhtia
mbetet tradhti dhe ajo paguhet shtrenjt�.
GJYQTARI
I akuzuari Naim Bala
ju i keni mohuar kontaktet tuaja me irredentistin e rreziksh�m Adem Dema�i
para se ai t� binte n� burg p�r her� t� tret�, m� 1975?
NAIMI
Po.
GJYQTARI
Ne ju kuptojm�, por
kemi n� dor� nj� material q� e d�shmon n� m�nyr� t� pakund�rshtueshme t�
kund�rt�n e asaj q� thoni ju.
NAIMI
T� shohim �far� �orbe
na keni zier tash.
GJYQTARI
N� interesin tuaj
�sht� q� t� thoni t� v�rtet�n, e cila mund t'ju ndihmoj.
NAIMI
T� v�rtet�n,
gjithmon� vet�m t� v�rtet�n!
IMITATORI
(N� shirit)
"Pos meje, me Adem Dema�in jan� takuar edhe Sami Bregu, Besnik Mema,
Arben Gega..."
HETUESI II
(N� shirit) Ku i
mbanit takimet?
IMITATORI
(N� shirit)
"Nj� koh� jemi takuar n� sht�pin� e Sami Bregut. Pastak kur na u duk
se sht�pia po p�rgjohej, takoheshim n� natyr�..."
NAIMI
�'mjesht�ri! Po
pranoj se metodat i keni t� p�rsosura. Po kjo nuk d�shmon gj� tjet�r pos
nj� mjerim t� aparatit tuaj t� f�lliqur!
PROKURORI
Kjo e b�n� edhe m�
t� r�nd� situat�n tuaj. N� vend q� t'i p�rmbaheni rregullit dhe t� thoni
haptaz para k�tyre njer�zve at� q� keni th�n� pas shpin�s s� tyre, ju,
ktheheni dhe sulmoni gjyqin e Jugosllavis� vet�qeveris�se!
SAMIU
... I cili �sht�
gjyq i dhun�s e i g�njeshtr�s me bisht dhe t� cilit ne nuk jemi t� marr�
t'i bindemi si ju shkon mendja juve!
GJYQTARI
Qet�sohuni, shoku
prokuror! I akuzuari Sami Bregu t� keni kujdes si shpreheni. M� n� fund, ky
�sht� gjyqi i vet�m, para t� cilit ju duhet t� p�rgjigjeni dhe si
revolucionar� q� thoni vetes duhet
ta dini se "disiplina �sht� nj� virtyt q� shpreh n� cil�si t� lart�
njer�zore dhe revolucionare". K�shtu thuhej n� materialet tuaja, q�
supozojm� t'i keni lexuar edhe ju?
NAIMI
P�r shkelje t�
nderit dhe t� disiplin�s mund t'ju akuzoj un� juve. Pun� m� t� pandershme
s'keni mundur t� b�ni se sa duke imituar z�rin tim n� magnetofonin tuaj t�
f�lliqur. Por un� nuk zem�rohem as ligem. Kjo tregon qart� sa nevoj� t�
ngutshme keni ju p�r nj� deklarat�, t� cil�n, m� n� fund ua k�rkon edhe
Beogradi. E paskeni imituar mir� z�rin tim. Ju lumt�! E dyta, ky nuk �sht�
gjyq i vet�m, ky �sht� gjyqi juaj. Po nderin tim, disiplin�n dhe
p�rgjegj�sin� time i kam p�r gjyqin e v�rtet�, at� t� popullit. Ja atje,
n�dritaret tuaja, me shami n� dor�, populli qan� hallin e bij�ve t� vet,
sot, nes�r, pa shami, do t� kujdeset si t'jua b�j� varrin juve!
GJYQTARI
I akuzuar, jua marr
fjal�n? Gjyqi nuk lejohet t� b�het tribun� pik�pamjesh anarkiste,
informbyroiste, irredentiste me t� cilat ju kan� helmuar
"prij�sit" tuaj... Le t� vij� d�shmitari Veli Neza! (E sjellin
d�shmitarin)
PROKURORI
I akuzuari Naim Bala
a e njihni k�t� njeri?
NAIMI
Po e njoh.
PROKURORI
(D�shmitarit) Na e
thuani ju lutem �ka dini p�r kontaktet e Naim Bal�s me irredentistin Adem
Dema�i dhe me t� akuzuarin Sami Bregu?
VELI NEZA
Ademi ka qen� disa
her� n� dyqanin e Naimit.
PROKURORI
Si e dini?
VELI NEZA
Me Naim Bal�n jemi
fqinj� t� par� n� dyqanet.
PROKURORI
Pos n� dyqan, a i
keni par� t� takohen edhe gjetiu?
VELI NEZA
Kam d�gjuar se
Naimit i kan� shkuar edhe n� sht�pia ata.
GJYQTARI
Nuk na intereson
k�tu �ka keni d�gjuar, por �'keni par� dhe �'dini me siguri?
VELI NEZA
E pra, jo.
GJYQTARI
�ka jo?
VELI NEZA
Tjet�rkund s'i kam
par�.
PROKURORI
Kurse n� dyqan po?
VELI NEZA
Si urdh�roni!
NAIMI
Kur? ... At�her� ...
GJYQTARI
I akuzuar mos flisni
pa leje!
NAIMI
M� falni por un� jam
avokat edhe i vet�vetes. Desha t� pyes fqinjin tim kur m� ka par�? M� mir�,
kur ka pas nevoj� p�r t'ia dredhur un� dor�n?
PROKURORI
�'po d�rd�llisni
k�shtu?
NAIMI
Pyetni at�!
GJYQTARI
S'ka nevoj�.
NAIMI
Jo pra, se
p�rndryshe do t'ju tregonte �'e ka shtyr� t� flas� p�r mua �ka �sht� e
s'�sht�. Do t'ju tregonte se �'kishte nd�rmend t� b�nte, me dhun�, n�
terrin, mes dy dyqaneve tona, me at� vajz�n e re, s� cil�s ia kishte
mbyllur goj�n sa t� mos mund t� k�rkonte ndihm�.
PROKURORI
Ah, profkar tuaja!
NAIMI
Po, pra. Ky �sht�
nj� delikuent i r�ndit t� posa��m. Dhe, t� till�t ju i ruani si syt� e
ballit. Sepse, i keni har� p�r t'i b�r� mash� q� t� gjurmoni me ndihm�n e
tyre njer�zit e ndersh�m. Kjo �sht� praktika e gjyqeve tuaja t� f�lliqura,
q� i jep dor� shumimit t� delikuenc�s, t� cilin do ta rreshtoni n� radh�t e
spiun�ve...
GJYQTARI
Shqyrtimin e
vazhdojm� n� seanc�n e pasdit�s.
(Perdja)
* * *
PAMJA E TRET�
(Korrifori i banes�s
s� gjyqtarit)
GJYQTARI
Nuk jua di aspak p�r
nder p�r pun�n q� me keni ngarkuar. Ju dija p�r mi, e ju po ma merrni
shpirtin.
Z�RI NGA TELEFONI
�'�sht� ky
shqet�sim?!
GJYQTARI
�sht� dashur nj�
prokurori, sidomos hetuesit t� mbledhin material m� t� mir�, Ka rrezik t�
p�sojm� keq...
Z�RI NGA TELEFONI
Si do q� t� b�het
gjykimi nj� p�rfundim duhet t� ket�. Ju k�t� e dini. N� ju dalshin
v�shtir�si t� reja, nxjerreni fare jasht� publikun, t'i lini vet�m familjet
e t� akuzuar�ve! Mos lejoni asesi t'ju marrin n�p�r k�mb�. Jeni gjyq,
pastaj i keni edhe organet tuaja.
GJYQTARI
Si urdh�roni, por
jua them si mikut, do t� kemi v�shtir�si...
Z�RI NGA TELEFONI
Veproni n� p�rputhje
me urdh�rat q� keni marr� nga lart.
GJYQTARI
Si urdh�roni!
(Perdja)
* * *
PAMJA E KAT�RT
(Qeli burgu)
ROJA
Erdhi koha t�
shkojm�, bij�.
E BURGOSURA
Vet� e sata do t�
jem?
ROJA
Vet� e pesta.
E BURGOSURA
Kaq pak? Po t�
tjerat, kur do t'i nxjerrin n� gjyq?
ROJA
Pak nga pak. Nuk
kan� guxim t'ju gjykojn� me shumic�. Gjith� pun�n e mbajn� n� fsheht�si t�
madhe...
E BURGOSURA
A di gj� sa jan�
krejt?
ROJA
K�shtu si ti? K�tu
nja shtat�dhjet�. N� Mitrovic� ka gjithashtu vajza. Thon� se atje e kan�
burgosur nj� klas� t� t�r� bashk� me profesorin e tyre.
E BURGOSURA
Po djem, a ka shum�?
ROJA
Shum�, bij�, shum�!
Por mos m� pyet� m� gjat�.
E BURGOSURA
Bukur! Shum�, thua?
ROJA
Shum�... Sa n�na
kan� mbetur me duar n� gji?
E BURGOSURA
Ti mos u m�rzit baba
i ndersh�m. Kjo �sht� fjalia m� e mir� q� ke mundur t� ma thuash. Burgjet
plot - liria n� der�! K�shtu m� kan� th�n� shok�t dhe k�shtu duhet t� jet�.
ROJA
Ja edhe nj� fjal�,
nj� let�r!
E BURGOSURA
G�zohu, baba i
ndersh�m! (Lexon nga pusulla):
- Mbahu mot�r! Jemi
m� t� fort� se asnj�her�. Armiku yn� i eg�r po bie n� provim. Rroft�
populli shqiptar i lir� e i bashkuar!"
ROJA
T� shkojm� tash,
bij�. T� prift... Ju prift� e mbara!
E BURGOSURA
Oh, baba i ndersh�m,
ky �sht� gjerdeku im m� madh�shtor!
(Perdja)
* * *
PAMJA E PEST�
(N� gjyq)
PROKURORI
Si n� traktet e
afishet q� kan� shp�rndar�, ashtu edhe n� materialet e tjera t� shkruara e
n� deklaratat e tyre verbale, q�ndron nj� armiq�si e madhe ndaj gjith� asaj
q� ka krijuar ky popull, duke e p�rqafuar me vullnetin e vet t� mir� rrug�n
e socializmit vet�qeveris�s dhe t� realitetit ton�. Lidhur me t� akuzuarit
dhe me t� gjith� ata q� kan� sulmuar sistemin ton�, populli e tha fjal�n e
vet dhe p�r t� gjith� k�rkoj d�nime t� r�nda. Sikur t� udh�hiqeshim nga
k�rkesat k�mb�ngul�se t� mas�s, t� akuzuarit q� i kemi p�rpara do t'i
d�nonim sipas procedur�s s� shkurt�r. Por, kjo p�rjashtohet vetvetiu. Ne
kemi gjyqet tona dhe s'kemi nevoj� t� dalim jasht� suazave t� kushtetut�s e
t� gjyqit. Mir�po nga t� akuzuarit kemi pengesa t� dukshme, n� shqyrtimin e
��shtjes kontestuese. Ata, me nd�rhyrjet dhe p�rgjigjet e tyre t�
pakontrolluara na detyrojn� q� k�tij procesi t'i biem m� shkurt, do t�
thot�, duke b�r� thjesht�simin e elementeve t� vet�kuptueshme...
SAMIU
Po t� kishim
mbrojtje ajo do t� thoshte se ju po hyni n� kompetencat e gjyqit. Dihet se
prokurori �sht� juridikisht vet�m nj� pal� sikur edhe ne. Dhe nuk �uditem
aspak pse nuk ju nd�rhyn gjyqtari. Nga p�rvoja e disave, ky gjykim, si t�
gjith� gjykimet politike t� shqiptar�ve deri m� sot, �sht� fare formal.
Sepse, teshat na jan� prer� n� Beograd, n� t� ashtuquajtur�n udh�heqje
kolektive.
GJYQTARI
I akuzuari Sami Bregu,
jua marr fjal�n. Mos nd�rhyni pa leje. Mbrojtjen do t'ua siguronte vet�
gjyqi, por e keni refuzuar.
SAMIU
Natyrisht, s'm�
duhet mbrojtje p�r nj� vep�r q� s'e kam b�r�, sidomos nj� mbrojtje q� do t�
m� siguroni ju, p�r t� m� gremisur edhe m� leht�. N�se m� jepni leje t�
vazhdoj, do t� pyesja prokurorin: A e kishte nd�rmend fare, kur foli p�r
k�rkesat e popullit, at� baban� q� paska k�rkuar t'oa d�nojn� sa m� r�nd�
t� birin sipas gazet�s "Politika" t� Beogradit.
PROKURORI
At� edhe shum� t�
tjer�.
SAMIU
Si ata artikujt e
"Rilindjes", ku thuhet se vet� populli e d�noi me vdekje Selim
Talin pse vrau nj� "pjes�tar t� komb�sis� tjet�r"? Si ata
artikuj! Ku populli e d�non veprimtarin� e Adem Dema�it? K�to profka nuk
jan� as p�r loj� f�mij�sh. Pyetni gjyqin e popullit atje posht�, t� shohin
�'po thuhet?...
NJ� N�N� NGA PUBLIKU
E dim� k�t� mir�,
�'po thot� populli!
GJYQTARI
Qytetar�, qet�si, se
do t� zbrazim sall�n!
N�NA NGA PUBLIKU
Pse pak t� zbrazur e
keni? Doni t'ua hani kok�n pa d�shmitar� bijve tan� m� t� mir� q� mezi i
ngrit�m me mundin, djers�n dhe gjakun ton�...
SAMIU
N� at� gazet� thuhej
qart� se gjykimi do t� b�hej n� kushte t� jasht�zakonshme, sepse ka rrezik
q� t� dalin e t� na vrasin babaaallar�t tan�!...
N�NA NGA PUBLIKU
K�ta m'i vraft� ...
reja! �'na e nxin� jet�n bigari hak!... (Me vrazhd�si nj� polic don ta
nxjerr� jasht� salle).
Shporru pjell� e
keqe! Vij vet�, dhe nuk ndahem n� k�t� mosh� nga bijt� e mi. (Ju drejtohet
gjyqtarit dhe prokurorit). �far� n�ne paska qen� ajo q� ju rriti p�r t'ia
ngr�n� kok�n v�llait p�r hat�r t� hasmit!
SAMIU
K�shtu na gjykon ne
populli.
GJYQTARI
Qet�si!
NAIMI
Mjer� ju bastard�,
kur t'i nd�rrojm� rolet. Kur t'iu nxjerrim ne para gjyqit t� v�rtet� t�
popullit!
GJYQTARI
Ne k�tu i kemi edhe
organet.
PROKURORI
I akuzuari Tom�
Ndreu! Ju n� tubimin e pun�tor�ve tan� me pun� t� p�rkohshme n� bot�n e
jashtme m� 24 maj 1978 n� Munih keni deklaruar haptazi sa vijon: "Deri
kur do t� vazhdojn� mbi ne shantazhet e organeve t� Sigurimit? L�re q� na
keni shitur si krah pune te kapitalist�t dhe i mbushni arkat me deviza q� i
sjellim ne k�tij vendi duke �uar jet� qeni n� dhe t� huaj, larg familjes e
vendlindjes, por edhe kur shkojm� n� sht�pi p�r t'u �lodhur sadopak dhe p�r
t� hequr p�r disa dit� ndryshkun e jet�s kurbet�are, na thirrni n� polici:
Jo a e ke par� filanin, jo �'b�n� fisteku, jo fol m� mir� se nuk ta japim
pasaport�n..." A �sht� e v�rtet�?
TOMA
E v�rtet�?
PROKURORI
Pastaj: "Ku e
merrni t� drejt�n t� na futni n� evidencat e t� z�n�ve n� pun�. Ne jemi t� z�n�
n� pun� te gjermani, jo n� sht�pi! N� sht�pin� ton� merret me pun� i huaji.
Keni b�r� prej nesh nj� ushtri dyqindmij�she nizam�sh t� p�rjetsh�m, k�ndej
na quani pun�tor� t� p�rkohsh�m, vet�m e vet�m q� t'i zbrazni trojet tona
dhe t� shkretoni n�p�r to si t'ua doj� qejfi, m� zi se �etnik�t e Drazh�s e
t� krajlit...!" A po e pohoni k�t�!
TOMA
N� t�r�si. Kush
paska qen� ai pehlivan q� ka sh�nuar aq shpejt e aq sakt�?!
NAIMI
Mikrofoni n� jak�n e
konsullit jugosllav!
GJYQTARI
I akuzuar, mos folni
pa leje!
PROKURORI
I akuzuari Tom�
Ndreu, a e dini se deklarata juaj e m�sip�rme �sht� sulm i drejtp�rdrejt�
mbi realitetin ton� socialist dhe mbi pun�n e organve tona t� sigurimit?
TOMA
E di.
PROKURORI
A q�ndroni prap n�
pozita t� njejta?
TOMA
Jo.
PROKURORI
A do t� thot� kjo se
keni p�r t� shtuar, apo eventualisht p�r t� nd�rruar gj� n� deklarat�n tuaj
t� deritashme.
TOMA
Si urdh�roni!
PROKURORI
Urdh�roni p�r cil�n
deklarat� e keni fjal�n?
TOMA
P�r t� gjitha
gati...
PROKURORI
Ku ishit m� her�t?
Gjyqtari b�ri disa her� apel, i vet�dijsh�m se jo t� gjith� t� akuzuarit
kan� hyr� me vet�dije t� plot� n� k�t� loj� t� rrezikshme e naive.
TOMA
Ende m� mbante inati
nga dajaku q� h�ngra gjat� hetimeve...
GJYQTARI
I akuzuar lidhur me nd�shkimet
fizike ju keni folur edhe m� par� dhe ne kemi pasur p�r detyr� ta
v�rtetojm� deklarat�n tuaj. Komisioni i mjek�ve ngul k�mb� se juve,
posa��risht as q� ju kan� prekur me dor�.
NAIMI
Rroft� k�rba�i -
hekur e rrip!
GJYQTARI
I akuzuar, mos
flisni pa leje!
TOMA
Komisioni �sht�
komision. S'do mend q� e di pun�n m� mir� se un�...
PROKURORI
Urdh�roni pra!
Flisni!
TOMA
Un� at�her� mendoja
se duhet ta zbraz� sidokudo at� pak vrer, q� t� lidhet n� gjoks nga jeta e
v�shtir� larg familjes e atdheut. Njeriu ndien nevoj� ta shkarkoj� koh� pas
kohe barr�n e r�nd� t� jet�s. Un� si njeri i thjesht�, m� heret nj� bujk i
paditur dhe pastaj nj� argat i vetmuar n� dhe t� huaj, nuk dija as se si
dhe ku mund t� shkarkohej ajo barr�. Mallkoja dhe s'dija k� po mallkoj, fatin
tim? Por, k�t� fat e ndanin me mua edhe shum� t� tjer� si un�, prandaj i
lash mallkimet. Qyqja q� kur u kurdis dynjaja, at� pun� b�n� - vajton rremb
m� rremb, po bota e shurdh�s s'ia veshin. Pastaj rruga e madhe e jet�s m�
p�rpoqi me hallexhinj t� tjer�. Vajtonin edhe ata, por, si naiv q� isha, m�
dukej se vaji i tyre nuk ishte i pashpres� si imi. Njer�zit marrin nga
nj�ri-tjetri dhe un� domosdo merrja di�ka prej tyre, dhe nj� dit� pash se
nuk po mallkoja fatin tim, por villja kund�r dikujt q� m� dukej se na e
kishte z�n� diellin. Ky ishte mashtrimi im dhe p�r k�t� pendohem thell� dhe
e lus k�t� gjyq t� ket� parasysh pendes�n time.
GJYQTARI
(I drejtohet
daktilografistit triumfalisht) Sh�nojeni!... Natyrisht q� gjyqi do t� ket�
parasysh k�t� gjest fisnik.
PROKURORI
A kam leje shoku
gjyqtar? (Merr nga gjyqtari shenj�n e aprovimit) A keni gj�send p�r t�
shtuar i akuzuari Tom� Ndreu?
TOMA
Po. Ju lutem ta
futni n� procesverbal... Un� isha nj� kok�shkret�. Mendoja se loja ku po m�
"futni" ende nuk ishte aq e "rrezikshme". Tani po e
shoh se kam qen� nj� eg�rsi, i lig, q� k�rkon shesh p�r t� ruajtur
sh�ndetin e vet me britma e t� vjellja kund�r nj� armiku... (Ndalet. I
shikon t� akuzuarit me radh� me nj� dometh�nie t� thell� dhe me nj�far�
akuze t� fsheht�. Gjyqtari nxiton p�r t'i dh�n� zem�r q� t� vazhdoj)
GJYQTARI
Vazhdoni, vazhdoni
...
TOMA
Dhe lufta kund�r
k�tij armiku, mendoja un� i shkreti, b�het duke zhburr�ruar veten me fjal�.
Dhe flisja. Kam folur �'mos. Aq sa thuhet e s'thuhet n� letrat q� i ka ky
"gjyq i nderuar", tani po e shoh q� shok�t e mi paskan ditur ta
ruajn� veten (un� nuk i zbulova nga inati q� m� lindi kund�r dajakur... M�
falni gjat� hetimeve) prej k�saj kok�s sime t� mjer�. Prandaj, pendohem
thell�sisht... K�t� �ast e tutje, un� nuk do t� sillem n� m�nyr� egoiste
p�r t'i zbrazur n� mes t� rrug�s, vajtimet qyqare, t� cilave s'ua v� veshin
bota... Kurr� m� nuk do t� shikoj se si t'ia leht�soj vetes barr�n. Ja edhe
k�t� do t'ia di p�r nder sa t� m� rrah zemra n� krahror q� m� solli n� vete
PROKURORI
I p�rmend�t shok�t
q� "paskan ditur ta ruajn� veten", mos keni nd�rmend t� nd�rroni
q�ndrimin, e t� kallzoni konkretisht?
GJYQTARI
Nuk �sht� nevoja
k�tu, shoku prokuror. Ka koh�...
TOMA
Jo, shoku gjyqtar,
pasi nisa dua ta mbaroj. N� m� lejoft� "gjyqi i nderuar" dua t'i
kallzoj t� gjith� shok�t, por jan� shum� dhe druaj s'do t� mund t'i p�rmend
t� gjith� me emra. Shok�t e mi jan� t� gjith� ata q� luft�n p�r liri nuk e
kuptojn� si mund�si p�r ta zbrazur helmin dhe pezmin e vet n� aj�r, me aq
fuqi sa ka nj� pickim mize n� shpatull�n e buallit, dhe dashurin� e atdheut
e kan� t� atill� q� t� b�n ta harrosh vetveten...
PROKURORI
Me gjith� vullnetin
e mir�, ju kuptojm� si duhet dhe do ta kemi nd�rmend gjestin tuaj t� mir�,
por k�to fjal� nuk kan� si t� hyn� n� procesverbal dhe nuk na ndihmojn� p�r
t� dal� konkretisht te ��shtja kontestuese. Na e thuaj s� paku nj� em�r.
GJYQTARI
Ju thash se nuk
�sht� nevoja, shoku prokuror. Mos insistoni!
TOMA
Jan� shum�. Emrat ua
di nj� pakice. Por t� gjith� mund t� p�rmblidhen me nj� em�r t� vet�m.
Shoku im �sht� gjith� ai shqiptar-pun�tor, fshatar, zejtar, intelektual
popullor, i cili �sht� ngritur deri n� at� shkall� t� ndershme
revolucionare sa ��shtjen e �lirimit komb�tar e klasor nga
nacional-shovinizmi jugosllav, ��shtjen e bashkimit t� shenjt� me N�n�n
Shqip�ri, nuk e merr si pun�, q� mund t� b�het apo q� mund t� pres p�r m�
von�, por si luft� q� duhet t� marr� zjarr me dhembje, me ngut, me alarm...
(Perdja)
� Pashtriku.org
|
